مرجعی کامل جهت آشنایی با رایانش ابری (Cloud Computing)

با وجود شناخت این زیرساخت مدرن، هنوز جای پیشرفت در این حوزه بسیار است؛ خدمات رایانش ابری اکنون به بخشی استوار تبدیل شده که هر  شخص یا صاحب کسب و کاری در تلاش است تا از آن برای کسب سود بیشتر و اطمینان از پایداری ایده آل در زندگی و تجارت خود بهر مند شود.

در این پست به حقایق و نکاتی کمتر-شناخته-شده و نسبتاً پنهان رایانش ابری خواهیم پرداخت. علاوه بر این، به نحوه ایجاد تحول در زندگی و تجارت آینده توسط این تکنولوژی اشاره خواهیم کرد. پس بهتر است با مفهوم آن بیشتر آشنا شوید...

مفهوم رایانش ابری

اول از هر چیز، رایانش ابری چیست؟

از دیدگاه فنی تر، رایانش ابری یا cloud computing، توزیع منابع عظیم زیرساختی در فرمت دیجیتال با استفاده از اینترنت برای ارائه گستره‌ای از خدمات به مشتریان است.

به زبان ساده تر، رایانش ابری آماده سازی زیرساختی برای ارائه خدمات مورد تقاضا است؛ از جمله فضای ذخیره سازی، اپلکیشن، شبکه و .... تنها چیزی که در این راستا باید در نظر داشت، حضور مداوم اینترنتِ مناسب در سراسر فضای ابری است که از طریق یک پردازنده پرداختی به نام " پرداخت به ازای مصرف" یا "pay as you go" میسر می شود.

بنابراین، یک نکته کاملاً واضح شد که با رایانش ابری در این قلمرو، مشتریان می توانند به 5 جنبه حیاتی دسترسی پیدا کنند:

1. مدیریت داده ها
2. فضای ذخیره سازی داده ها
3. دستگاه ها
4. شبکه
5. اینترنت و خدمات آنلاین دیگر

اهمیت رایانش ابری

اگر فکر می کنید که رایانش ابری تنها یک مفهومی است که برای مدتی ترند شده و نظر همگان را به خود جلب کرده است، و در نهایت محو خواهد شد، کاملاً در اشتباه هستید!

این تکنولوژی یک مدل تجاری جدید است که طرز تفکر سازمان های بزرگ را نیز تغییر داده است. از طرفی، نه تنها به کسب و کارهای کوچک، متوسط و بزرگ در ذخیره سازی و دسترسی به داده هایشان کمک می کند، بلکه به روان سازی و تسریع عملیات تجاری آنها نیز یاری خواهد رساند.

تکنولوژی امروزی حتی به کسب و کارهای کوچک نیز این امکان را داده تا بتوانند در این دنیای رقابتی، موفق شوند. امروزه، هر شرکت توسعه اپلیکیشن ابری-محور، از رایانش ابری برای جلب توجه مشتریان خود از طریق تحول دیجیتال روی آورده است.

دلایل زیادی وجود دارد که بیانگر اهمیت رایانش ابری در پیشبرد موثر یک کسب و کار هستند، که در ادامه به چند مورد از آنها اشاره خواهیم کرد:

• صرفه جویی بالا در هزینه

از نقطه نظر یک کسب و کار، رایانش ابری زمین بازی را متحول کرده است، چراکه کاربران این سرویس های ابری می توانند به میزان مصرف و بنا به درخواست ( on demand ) از امکانات آن استفاده کنند؛ به عبارت دیگر، پرداخت زمانی صورت می گیرد که کاربران از طریق پلن های اشتراکی از امکانات و فیچرهای موجود استفاده کنند.

این موضوع سایر هزینه ها مثل نگهداری، نیروی کار، خرید سخت افزار و غیره را کاهش می دهد.

• انعطاف پذیری بالا

اگر کسب و کار شما نیز از پهنای باند به صورت مستمر استفاده می کند، بهتر است از رایانش ابری استفاده کنید؛ به این دلیل که رایانش ابری مدیریت منابع را از همیشه آسان تر کرده است.

به طوری که بابت منابع مصرفی به صورت ماهانه هزینه پرداخت خواهید کرد و می توانید از پلن های متنوع و مقیاس پذیری در این راستا استفاده کنید ( مثل فضای ابری و سرورهای ابری ).

• بازیابی کامل داده ها

هیچ تهدیدی در رابطه با از دست دادن داده ها در پلتفرم های ابری متوجه شما نخواهد شد، چراکه داده ها در چند موقعیت مختلف ذخیره و نگهداری می شود. حتی اگر سروری از کار بیافتد نیز، داده ها در موقعیت های دیگر موجود بوده و در امان خواهند ماند.

این سرویس برای کسب و کارهای کوچک که زیرساخت های تکنولوژیکی مدرنی نداشته و اغلب با سرقت داده ها مواجه می شوند، بهترین نتیجه را خواهد داد.

• بدون نیاز به نگهداشت

نگهداری یا maintenance یک نگرانی بزرگ برای روش های سنتی بشمار می آمد؛ خوشبختانه در محیط رایانش ابری هیچ نیازی به نگهداری وجود نخواهد داشت؛ بنابراین هیچ هزینه اضافی در این محیط منظور نخواهد شد چراکه همه چیز توسط ارائه دهنده سرویس مدیریت و اداره می شود.

• یک تحول دیجیتال بزرگ

هر کسب و کار امروزی آرزو دارد تا به یک تحول دیجیتال کامل دست یابد؛ این موضوع شامل انتقال کامل داده ها از سیستم های فعلی به ابرهاست. اغلب این روش هزینه بر است، اما رایانش ابری انتقال آسان و یکپارچه را بدون هیچ عواقبی ممکن می سازد.

مزایا و معایب رایانش ابری

رایانش ابری مزایای بسیاری دارد که یک کسب و کار با استفاده از آن می تواند منافع بی شماری کسب کند؛ از جمله:

• کاهش هزینه چشم گیر

اصل اولیه در مسائل مالی، درآمد بیشتر نسبت به هزینه هاست. با بکارگیری رایانش ابری در این راستا، دیگر نیازی به پرداخت هزینه های هنگفت نگهداری، بروزرسانی، خرید نرم افزار و سخت افزارهای گران قمیت، تهیه گواهینامه و  غیره نخواهد بود. تمام این هزینه ها توسط ارائه دهندگان سرویس های ابری با پایین ترین نرخ پوشش داده خواهند شد.

• امنیت در بالاترین سطح

رایانش ابری از سیستم های کامپیوتری یا سرورهای موجود در محل یا in-house بسیار امن تر است. دلیل این امر این است که ارائه دهندگان سرویس های رایانش ابری می بایست برای تامین امنیت اطلاعات کاربران خود مقررات خاصی را پیاده کرده و حتی افرادی را برای برقراری امنیت دیجیتال تمام وقت استخدام کنند.

• اطمینان بالا

یکی دیگر مزایای وجود ارائه دهندگان سرویس های ابری، محتاطانه رفتار کردن آنها به دلیل بالا بردن اطمینان یا redundance است. اما چطور؟ آنها داده ها را بجای ذخیره کردن در یک سرور، بر روی چندین سرور مجزا نگهداری می کنند.

در نتیجه اطمینان بسیار بالایی در دستیابی به داده ها و خدمات بدون کوچک ترین تاثیری از مشکلات سخت افزاری، به وجود خواهد آمد.

• بدون نیاز به سخت افزار

از آنجایی که همه چیز در فضای ابری میزبانی خواهد شد، دیگر نیازی به فضای ذخیره سازی فیزیکی نخواهد بود. بعلاوه، وجود بک آپ ها امید کسب و کار را ادر زمان های وقوع اختلال فزایش می دهد.

با تمام این اوصاف، با هر تکنولوژی معایبی نیز همراه است، و رایانش ابری نیز از آن مستثنی نیست. برخی از این معایب عبارتند از:

• Downtime

بزرگ ترین تهدید رایانش ابری می توان downtime یا زمان های خارج از دسترس بودن اینترنت یا سرویس باشد. البته بسته های اینترنت یا دیتای قدرتمندی نیز وجود دارند که می توانند دسترسی به اینترنت را حتی در زمان های قطعی برق نیز تامین کنند. پس برای دوری از این مشکل، بهتر است موضوع اینترنت را با ارائه دهنده خود مطرح کنید.

• خارج شدن کنترل از دست کاربر

زمانی که شخصی تمام سرویس هایش را به ابرها منتقل می کند، داده های حساس خود را نیز در اختیار ارائه دهنده سرویس ابری قرار می دهد؛ شرکت هایی که کارکنان کمی دارند نمی توانند تمام مشکلات را به سرعت برطرف کنند، که این امر می تواند به بزرگ تر شدن مشکلات ختم شود.

• نداشتن تمام ویژگی های اصلی

معمولاً یک محدودیتی در سرویس های موجود رایانش ابری وجود دارد. برخی از ارائه دهندگان سرویس های ابری تمایل دارند تا سرویس هایی را با ویژگی های محدود به کاربران ارائه دهند؛ بنابراین بهترین اقدام این است که ویژگی ها یا فیچرهای پلن های قابل ارائه شرکت مورد نظر را به خوبی بررسی کنید.

انواع ابرها و خدمات آنها

قسمت جالب رایانش ابری این است که این سرویس دارای چندین نوع متنوع بوده و خدمات ابری متفاوتی را ارائه می دهد. چه به شکل استقرار و پیاده سازی ارائه شوند و چه به صورت سرویس، آنها دارای سطوح مختلفی از مدیریت، کنترل و انعطاف پذیری هستند.

در زمینه استقرار، این 4 نوع مطرح می شوند:

• ابر عمومی ( public cloud )

در این نوع، تمام منابع ابری مثل مموری، شبکه، CPU، و غیره در پلتفرمی عمومی به وسیله اینترنت به اشتراک گذاشته می شود. نمونه های بارز این نوع عبارتند از آمازون، و مایکروسافت Azure.

• ابر خصوصی ( private cloud )

یک سیستم خصوصی است که شرکت شخص ثالث سرویس هایی را با بالاترین سطح امنیت و کنترل کامل به وسیله اینترنت در اختیار شما می گذارد.

• ابر ترکیبی ( hybrid cloud )

ترکیبی از ابر عمومی و خصوصی که اجازه کار کردن بدون مرز را در یک شبکه مجازی برای ایجاد یک راهکار تجاری نوآورانه به شما می دهد.

• ابر گروهی ( community cloud )

در این نوع، ارائه دهندگان سرویس هایی را برای یک صنعت خاص و اهدافی یکسان پیشنهاد می دهند. اغلب این نوع از سرویس ها برای مشخص شدن نیازمندی ها پس از یک جلسه ساخته می شود تا عملکرد را بهینه تر کند.

علاوه بر موارد بالا، در زمینه سرویس نیز راهکارها و انواعی ارائه می شود که برای مشکلات و موقعیت های مختلف کاربردهای بی شماری دارند؛ سه نوع زیر از معروف ترین آنها هستند:

• زیرساخت به عنوان یک سرویس ( infrastructure as a service )

IaaS یا زیرساخت به عنوان یک سرویس، خدمات ابری منعطفی را با مجازی سازی کامل داده ها و فضای سرور برای برطرف کردن نیازهای مشتریان خود ارائه می دهد. برای مثال سرویس های ماشین مجازی Azure و گوگل کلود، از جمله ی این سرویس ها به شمار می آیند.

• پلتفرم به عنوان یک سرویس ( platform as a service )

PaaS یا پلتفرم به عنوان یک سرویس نوعی از رایانش ابری است که پلتفرمی را برای خدمات گوناگون از توسعه تا تحویل خدمات نرم افزاری بر مبنای نیاز کاربر ایجاد کرده و در اختیار وی قرار می دهد. مثل Google app engine و Microsoft Azure.

• نرم افزار به عنوان یک سرویس ( software as a service )

این نوع یک راهکار کاملاً توسعه یافته و قدرتمند است که نیازی به نصب ندارد و می تواند مستقیما از طریق اینترنت دانلود شود. مثل مایکروسافت 365، salesforce یا اپ های گوگل. از مثال های ایرانی این سرویس نیز می توان به نرم افزارهای پخش مویرگی و یا حسابداری و غیره اشاره کرد.

ترندهای روز در زمینه رایانش ابری

در ادامه با چند ترند یا گرایش سال های اخیر از 2021 تا کنون بیشتر آشنا شده و نتایج و تاثیر آنها بر کسب و کارها را بررسی خواهیم کرد.

• AI یا هوش مصنوعی رایانش ابری را با سرعت و اثربخشی بالاتری همراه خواهد کرد.

هوش مصنوعی منبعی اصلی است که به رایانش ابری کمک خواهد کرد تا با نیازهای تکنولوژی در سالهای پیش رو خود را بهتر وفق دهد. بخش های مختلف مثل شهرهای کوچک، خودروهای اتومات، و مقابله با پندمیک هایی مثل کرونا، نتایج موثر و مفیدی از رایانش ابری را در خود مشاهده کرده اند.

به علاوه، پیشرفت تحقیقات و توسعه ها به بهبود سرعت و اثربخشی در اجرای سرویس ها منتج خواهد شد.

• زیرساخت های ابری چندگانه راه را برای سرویس های چندابری یا Omni-cloud هموار خواهند کرد.

امروزه اکثر شرکت ها به دنبال یک راهکار ابری چندگانه هستند. با این حال، در آینده تدارک و ارائه اینگونه راهکارها در لحظه و با اتصالات موثری که این سرویس ها را به Omni-cloud تبدیل کند، بسیار آسان خواهد شد. به زودی تمام سازمان های بزرگ محصولات و خدمات خود را با استفاده از این سرویس های ابری چندگانه به مخاطبان و نیچ های خود با تعاملاتی کاملاً دیجیتالی ارائه خواهند کرد.

• دنیای بازی ها نیز همانند فیلم ها در ابرها رواج بیشتری خواهند یافت.

اخیراً غول های تکنولوژی مثل آمازون پلتفرمی برای ارائه بازی های ابری مهیا کرده اند. این پیشرفت ها صنعت گیمینگ را با انقلابی عظیم مواجه کرده است، چراکه گیمر ها می توانند به صورت مستقیم به کتابخانه ای وسیع از بازی ها دسترسی پیدا کرده و تنها با یک اشتراک ماهانه از آنها بهترین لذت را ببرند.

به این شکل، با وجود رایانش ابری دیگر نیازی به خرج کردن میلیون ها تومان برای تهیه بازی های مورد نظر نخواهد بود.

• رایانش ابری در آینده بدون سرور عمل خواهد کرد؟!

انقلاب بعدی در این حوزه سیستم رایانش ابری بدون سرور خواهد بود که احتمال وقوع آن در سال های نزدیک بسیار زیاد است. برخی از صنایع اجرای آن را آغاز کرده و سرویس های تازه ای مثل  مقیاس گذاری خودکار،  صورت حساب های پرداخت به ازای ارزش، و غیره را با دسترسی پذیری بالا ارائه کرده اند.

حتی روی منابع SaaS نیز می توان بدون نیاز به سرور، کد اجرا کرد.

امنیت ابری چیست و چطور می توان ابر را ایمن کرد؟

امنیت ابری یعنی استفاده از خدمات، تکنولوژی ها و سیاست هایی که محافظت سخت گیرانه از داده های ابری و اپلیکیشن ها را در برابر تهدیدات آنلاین ممکن می سازد. اساساً این موضوع یک مسئولیت مشترک بین ارائه دهنده سرویس و مشتریان است که بر اساس مدل کسب و کار و قرارداد طرفین، امنیت را برقرار کنند.

اهمیت برقراری امنیت در سرویس های آنلاین و مقابله با تهدیدات خارجی امری مسلم بوده و به پیاده سازی اقدامات امنیتی گوناگون وابسته است. البته تهدیدات تنها به هکرها و حملات سایبری محدود نمی شوند؛ به این دلایل نیز ممکن است نگرانی هایی با کاربران همراه شود:

• کمبود شفافیت و امکان ردیابی از بیرون
• کنترل های شخص ثالث بر داده های ابری
• دسترسی آسان تر به داده ها و اپلیکیشن های ابری
• خرابی های سطح بالا در اپ های توسعه ابری
• پیکربندی های اشتباه
• تهدیدات داخلی
• تمرکز کمتر بر بازیابی ها در مواقع وقوع حوادث

برای عبور از تمام این نگرانی ها و چالش ها، کارشناسان امنیتی راه های بسیاری را برای ایمن سازی ابرها یافته اند که در زیر به تعدادی از آنها اشاره خواهیم کرد:

• پیاده سازی کنترل های ریزبینانه ی اعتبار سنجی و IAM

همکاری های گروهی و بروزرسانی تعاریف مدیریت دسترسی و هویت ( Identity & Access Management ) و ارائه قابلیت های احراز هویت در سطوح بالاتر می تواند برقراری امنیت را آسان تر کند. علاوه بر این به سیاست های رمز عبورهای قدرتمند نیز حساس باشید که حتماً از قابلیت محدودیت زمانی سخت گیرانه ای پشتیبانی کند.

• کنترل تک تک شبکه ها از طریق یک شبکه ابری بسیار سخت گیر

استفاده از ابرهای مجازی خصوصی مثل AWS و Azure با سیاست های امنیتی ریز بینانه ای همراه است که از هر شبکه ایزوله، هر دستگاه مجازی و هر آدرس IP عمومی محافظت می کند. این کار از طریق ایمن سازی فرآیند انتقال داده ها رخ می دهد.

• تقویت سیاست های محافظت از سرور مجازی

مشاوران رایانش ابری بسیاری وجود دارند که سیاست های محافظتی و امنیتی سرورهای مجازی مختلفی مثل آپدیت های مستمر نرم افزارها و مدیریت تغییرات را به شما پیشنهاد می دهند. اما بهتر است در کل دانش خود را در زمینه سیاست های قابل اجرا ارتقا داده و با تنظیم آنها امنیت سرویس های خود را تقویت کنید.

• استفاده از فایروال های وب اپلیکیشن مدرن

اغلب سرویس های ابری از فایروال های نسل جدید برای مسدود سازی اقدامات مخرب بات ها، حملات DDoS استفاده کرده و با پیاده سازی یک سد اطراف محیط مجازی خود، تهدیدات و نگرانی های امنیتی را کاهش می دهند. استفاده از این فایروال ها و ابزارهای WAF می تواند به شما در این زمینه کمک شایانی کند.

• استفاده از رمزنگاری برای محافظت از داده های پیشرفته

ابرها  از طریق رمزنگاری در تمام سطوح و لایه های انتقالی به محافظت از داده ها کمک کرده و مدیریت ریسک و امنیت سیستم های اشتراک فایل را تقویت می کنند. آنها حتی منابع ذخیره سازی داده ها را نیز با شناسایی و حذف تنظیمات اشتباه ایمن می کنند.

راهکار میزبان کلود

میزبان کلود مفتخر است تا بهترین سرویس های رایانش ابری را با قابلیت های منحصر به فرد و مدرن در اختیار شما علاقه مندان به این حوزه قرار دهد. به کمک میزبان کلود می توانید تنها با چند کلیک در کمتر از یک دقیقه یک سرور ابری ایرانی برای کسب و کار خود ایجاد کرده و در هر زمان آن را ارتقا دهید.

علاوه بر این می توانید از سرویس های امنیت ابری میزبان کلود برای ایمن سازی سرویس ها، وب سایت و اپلیکیشن های خود استفاده کنید. بعلاوه توصیه می کنیم از قابلیت های زیرساخت سرور مجازی ابری میزبان کلود بهره مند شوید و یا مطالب مرتبط با سرویس های IaaS، SaaS و PaaS را در بلاگ میزبان کلود مطالعه کنید.

جمع بندی

رایانش ابری همچنان در حال شکوفا شدن است؛ مخصوصاً در کشور عزیز ما؛ آینده این تکنولوژی بسیار درخشان بوده و پیشرفت های آتی می تواند کسب و کارهای زیادی را به سرویس های مدرن تر ابری مجهز کند. با اشتراک گذاری آسان تر داده و اطلاعات، امنیت بالاتر با فایروال ها و سرعت بیشتر در پیشبرد امور خدماتی در عرصه دیجیتال، رایانش ابری به یک ضرورت برای هر کسب و کاری تبدیل شده است. در این مطلب به ناگفته های رایانش ابری پرداختیم و با مزایا و معایب، ترندهای روز، و روش های برقراری امنیت آن آشنا شدیم. امیدواریم این پست برای شما مفید واقع شده باشد.